گزنه گياهي است كه در ويرانه ها ، باغ ها و نقاط مرطوب كه چهارپايان از آن عبور مي كنند به صورت خودرو مي رويد و از دوران كهن تاكنون براي درمان بسياري از بيماري ها استفاده شده است. به گزارش ايرنا ، گزنه از دوران ماقبل تاريخ نيز وجود داشته و مردم آن زمان از آن براي تغذيه استفاده مي‌كرده و از خواص درماني آن اطلاع داشته اند.

جالينوس حكيم كه در قرن دوم ميلادي زندگي مي ‌كرد آن را براي رفع سرماخوردگي و بيماريهاي دستگاه تنفسي تجويز مي كرد.

ساقه اين گياه علفي و چند ساله چهار گوش است و به طور قائم تا ارتفاع يك متر بالا مي‌رود. اين گياه در ويرانه ها ، ‌باغ ها و نقاط مرطوب كه چهارپايان از آن عبور مي‌كنند به حالت خودرو مي‌رويد ، ريشه اين گياه خزنده است و در ناحيه‌اي كه سبز مي‌شود كم‌كم تمام منطقه را فرا مي‌گيرد. ساقه اين گياه را پرزها و تارهاي مخروطي شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه به دست مي‌چسبد و پوست را مي‌گزد كه توليد خارش و سوزش مي‌كند و شايد به همين دليل آنرا گزنه ناميده‌اند. تخم آن نرم ، ريز و تيره رنگ و مانند تخم كتان است، قسمت مورد استفاده اين گياه برگ هاي تازه ، ريشه ، شيره و دانه آن است.

 پراكنش جغرافيايي
در ايران در ييلاقات اطراف تهران ، شميرانات و دركرج در دامنه‌هاي البرز، كندوان ، پل زنگوله ، در مناطق شمالي در گيلان درهرزويل و جنگل نودي ، عمارلو ، راه كبوترچاك به زردچيان ، رودبار، آستارا، بندرگز و درآذربايجان در دامنه ‌هاي سهند ، زنقاب ، ديلمان و ارسباران به طورخودرو ديده مي‌شود.

تركيبات شيميايي
گزنه داراي تانن ، لسيتين ،‌ اسيد فرميك ، نيترات پتاسيم و كلسيم است، تركيبات آهن دارد و داراي ويتامين سی و نوعي گلوكوزيد است كه پوست را قرمز مي‌كند، از سرشاخه‌هاي اين گياه ماده قرمز رنگي به نام اورتي‌سين استخراج مي‌شود.

خواص دارويي
 گزنه ، مو را تقويت مي كند و از ريزش موي سر جلوگيري مي‌نمايد و حتي در بعضي از موارد موي سر دوباره مي‌رويد. براي استفاده از اين خاصيت 6 گرم سر شاخه‌ها و برگ ها و ريشه گزنه را به تنهايي و يا با 30 گرم چاي كوهي در يك ليتر آبجوش ريخته و آنقدر بجوشانيد تا حجم مايع به نصف برسد، شبها مقداري از اين مايع را به سر بماليد و صبح بشوييد.

 براي براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوي سر موها را با چاي گزنه ماساژ دهيد، بدين منظور يك قاشق چايخوري برگ گزنه خشك را در يك ليوان آب جوش ريخته و مدت نيم ساعت بگذاريد بماند،‌ ماساژ دادن با اين چاي ، شوره سر را برطرف مي‌كند. دستگاه هاضمه را تقويت مي‌كند ، ادرار را زياد مي‌كند ، براي درمان بيماري قند مفيد است بدين منظور يك فنجان چاي گزنه را سه بار در روز ميل كنيد ، ترشح شير را در زنان شيرده زياد مي‌كند ، اخلاط خوني و بيماريهاي پوستي را برطرف مي‌كند و دانه گزنه براي باز كردن عادت ماهيانه كاربرد دارد.

 در درمان كم‌خوني موثر است و تعداد گلبول هاي قرمز را زياد مي‌كند ، اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف مي‌كند ، عرق‌آور ، پاك كننده اخلاط سينه ، ريه و معده است ، نيروي جنسي را تقويت و گرفتگي هاي كبدي را رفع مي‌كند.

 براي از بين بردن زگيل ، ضماد برگ هاي تازه آنرا روي زگيل بماليد ، براي پاك كردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه ، برگ گزنه را همراه با ريشه شيرين بيان دم كنيد و بنوشيد.

براي التيام زخم ها و زخم هاي سرطاني از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده كنيد ، براي برطرف كردن كهير از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشيد ، درد نقرس را كاهش مي‌دهد. همچنين براي برطرف كردن ناراحتيهاي زنانه قبل از عادت ماهيانه از چاي گزنه استفاده كنيد ، ناراحتي هاي كليه را برطرف مي‌كند ، ضماد آن درد عضلاني را تسكين مي دهد ، كرم معده و روده را مي‌كشد ، درمان كننده بواسير است و براي برطرف كردن درد رماتيسم ، برگهاي تازه آنرا روي پوست بماليد.

 طرز استفاده
دم كرده گزنه: مقدار 40 گرم برگ گزنه را در يك ليتر آبجوش ريخته و به مدت 10 دقيقه دم كنيد، مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذا است. جوشانده گزنه: مقدار 30 گرم گزنه را در يك ليتر آب ريخته و به مدت 10 دقيقه آن را بجوشانيد، اين جوشانده براي تصفيه خون مفيد است ، مقدار مصرف آن يك فنجان بين غذاها در روز است.

 مضرات
گزنه اگر بيش از حد استفاده شود ممكن است براي روده‌ها و كليه‌ها مضر باشد بنابراين بهتر است با صمغ عربي و كتيرا خورده شود. مقدار مصرف بيش از 10 گرم در روز ممكن است باعث بند آمدن ادرار شود، زنان باردار و كودكان بايد از مصرف آن خوداري كنند.